Stanisław Grzegorzewski (1842–1903)
Tekst ukazał się pierwotnie na portalu powstanie1863-64.pl, prowadzonym przez Muzeum Historii Polski w ramach obchodów 160 rocznicy Powstania Styczniowego.
Urodził się w Warszawie, w rodzinie powstańca listopadowego. W 1860 roku podjął naukę na politechnice w Liège na Wydziale Mechaniki, brał także udział w ćwiczeniach wojskowych prowadzonych przez polskich i belgijskich wojskowych.
W 1861 roku uczestniczył w pogrzebie metropolity warszawskiego Antoniego Melchiora Fijałkowskiego. W styczniu 1862 roku wrócił do Belgii i podjął studia na Uniwersytecie Gandawskim na Wydziale Dróg i Mostów. Na wieść o wybuchu powstania powrócił do kraju, przybył do Krakowa w lutym 1863 roku. Kiedy dowiedział się o istnieniu oddziału żuawów śmierci, którzy reorganizowali się przy oddziale Mariana Langiewicza, zaciągnął się w ich szeregi. Został skierowany do I kompanii żuawów w randze kaprala, a następnie sierżanta. Wraz ze swoim oddziałem brał udział w udział w walkach pod Chrobrzem oraz Grochowiskami.
Po rozwiązaniu oddziału Mariana Langiewicza przekroczył granicę austriacko-rosyjską. Aresztowany przez Austriaków przez pewien czas przebywał w areszcie w Krakowie. Po ucieczce udał się do Tarnowa, gdzie otrzymał propozycję wstąpienia do oddziału Wojciech Komorowskiego w randze podporucznika (później został awansowany na porucznika). Wziął udział w nieudanej wyprawie na Poryck. Później przebywał we Lwowie i Krakowie, nie biorąc już udziału w dalszych walkach powstańczych. W lutym 1864 roku powrócił do Gandawy, gdzie ukończył studia i uzyskał dyplom inżyniera cywilnego. Przez krótki czas pracował we Francji, a w 1869 roku przyjechał do Galicji, gdzie podjął pracę jako inżynier Wydziału Krajowego w Borszczowie. Pełnił także funkcję prezesa miejscowego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Stanisławowie, gdzie zmarł. W 1902 roku wydał wspomnienia z okresu Powstania Styczniowego, które stanowią jedno z najważniejszych źródeł o oddziale żuawów śmierci.
