Władysław Bentkowski (1817–1887)

Tekst ukazał się pierwotnie na portalu powstanie1863-64.pl, prowadzonym przez Muzeum Historii Polski w ramach obchodów 160 rocznicy Powstania Styczniowego.

Uczestnik dwóch wielkich powstań XIX-wiecznych, żołnierz Legionu Polskiego na Węgrzech.

Władysław Bentkowski urodził się w Warszawie w rodzinie Feliksa i Emilii z d. Zaydler. Jako uczeń warszawskiego liceum brał udział w Powstaniu Listopadowym – pełnił służbę w gwardii honorowej generała Józefa Chłopickiego, uczestniczył w bitwie pod Olszynką Grochowską oraz w obronie Warszawy. Po upadku powstania kontynuował przerwaną edukację m.in. na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu, gdzie studiował historię oraz prawo.

W latach czterdziestych XIX wieku zamieszkał w Wielkopolsce. Wstąpił do armii pruskiej i dosłużył się stopnia porucznika. Po wybuchu Powstania Węgierskiego zgłosił się do tworzącego się tam polskiego legionu i został awansowany do stopnia majora. Później krótko przebywał w Turcji i wrócił do Wielkopolski, do Poznania. W tym czasie zajmował się działalnością społeczną, polityczną i naukową – był m.in. posłem na sejm pruski z okręgu średzko-śremsko-wrzesińskiego, współpracował z „Dziennikiem Poznańskim”, pisał artykuły o tematyce wojskowej do Encyklopedii Orgelbranda.

Chociaż był przeciwnikiem wybuchu walki zbrojnej przeciwko rosyjskiemu zaborcy, po wybuchu Powstania Styczniowego złożył mandat poselski i przyłączył się do powstańców. Początkowo miał zostać szefem sztabu Józefa Wysockiego, ostatecznie jednak powstańcze losy związał z Marianem Langiewiczem, pełniąc funkcję szefa jego sztabu. Brał udział w bitwach pod Chrobrzem i Grochowiskami. Przeżycia z powstania opisał w książce Notatki osobiste. Po upadku dyktatury Langiewicza przekroczył granicę austriacko-rosyjską. Został aresztowany i osadzony w więzieniu w Krakowie. Po zwolnieniu udał się do Wielkopolski, gdzie ponownie go aresztowano (za udział w powstaniu i porzucenie mandatu poselskiego) i osadzono w twierdzy magdeburskiej, gdzie przebywał do czerwca 1866 roku.

Po wyjściu na wolność Bentkowski zajmował się działalnością gospodarczą, przez wiele lat zarządzając zakładem Hipolita Cegielskiego po śmierci przemysłowca w 1868 roku. Nigdy nie założył rodziny, został jednak opiekunem dwojga małoletnich dzieci Cegielskiego. Angażował się w pracę społeczną, m.in. w Towarzystwie Czytelni Ludowych. Zmarł w Poznaniu w 1887 roku, został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.